Artykuł 13 ust. 1 ustawy o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 r. (Dz. U. 2007.nr 19 poz. 115 z pozn. zm.) stanowi, iż korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat m.in. za przejazdy po drogach publicznych pojazdów nienormatywnych. Jednocześnie ustawa ta wprowadza definicję pojazdu nienormatywnego.

Opłaty wymienione w powyższym przepisie mają charakter obligatoryjny, a obowiązek ich uiszczania powstaje z mocy samego prawa, bez konieczności wydawania w tym zakresie stosownej decyzji administracyjnej organu administracji publicznej (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 14 października 2009 r., II SA/Sz 35/09).

Pojad nienowmatywny jest to pojazd lub zespół pojazdów, którego naciski osi wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych, przewidzianych dla danej drogi w przepisach niniejszej ustawy albo którego wymiary i masa wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych, przewidzianych w przepisach o ruchu drogowym, z wyłączeniem autobusów w zakresie nacisków osi (art. 4 pkt 25).

Zwolnieni z płacenia

Z opłat tych zwolnione są z mocy prawa pojazdy służb kontrolnych i ochrony państwa, (Policji, Inspekcji Transportu Drogowego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Służby Celnej), służb ratowniczych, pojazdy wojsk polskich i państw obcych, jeżeli wynika to z wiążącej umowy międzynarodowej, pojazdy zarządców dróg, pojazdy wykorzystywane w ratownictwie lub w przypadku klęski żywiołowej oraz autobusy szkolne przewożące dzieci do szkoły (art. 13 ust. 3). Ponadto zwolnienie może wynikać z decyzji administracyjnej jeśli korzystający z drogi publicznej wykonuje przejazd w ramach pomocy humanitarnej lub medycznej (art. 13 ust. 5).

W pozostałym zakresie za przejazd pojazdów nienormatywnych pobiera się opłaty według stawek określonych w przepisach ustawy (art. 13c) i jej załącznikach.

Wysokość opłat

Stawki są uzależnione od szeregu czynników w tym m.in. od tego czy przejazd jest jednokrotny czy wielokrotny. Wysokość opłat ustala się przy udzielaniu zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego, w drodze decyzji administracyjnej (art. 13c ust. 12), przy czym organy właściwe do ustalenia i pobrania opłaty są różne.

W przypadku jednorazowego przejazdu pojazdu nienormatywnego w wyznaczonym czasie, po ustalonej trasie właściwy jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad lub upoważniona przez niego państwowa lub samorządowa jednostka organizacyjna (art. 13c ust. 9), a jeśli ponadto pojazd nienormatywny przekroczy granicę państwa to właściwy będzie już naczelnik urzędu celnego (art. 13c ust. 10). Natomiast w przypadku przejazdów pojazdu nienormatywnego na podstawie zezwolenia wydanego na czas określony lub nieokreślony oranem właściwym do ustalenia i pobrania opłaty jest starosta (art. 13c ust. 11).

 Jesienią zmiany

Należy jednak podkreślić, iż wskazane powyżej zasady ulegną zmianie ze względu na nowelizację z dnia 18 sierpnia 2011 r. (Dz.U.2011.222.1321) ustawy Prawo o ruchu drogowym. Nowelizacja ta uchyla obecnie obowiązujący art. 13 ust. 1 pkt 2) oraz art. 13c ustawy o drogach publicznych. Od dnia wejścia w życie nowelizacji tj. od dnia 19 października 2012 r. warunki przejazdu pojazdów nienormatywnych ulegną zmianie i uregulowane będą w art. 64 do 64i ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z nowymi przepisami ruch pojazdu nienormowanego będzie dozwolony po spełnieniu szeregu przesłanek, z których najistotniejszą jest konieczność uzyskania zezwolenia na przejazd pojazdu. Zezwolenia takie będą określać warunki przejazdu i będą wydawane w drodze decyzji administracyjnej przez właściwy organ pod warunkiem dołączenia do wniosku o wydanie zezwolenia dowodu wniesienia stosownej opłaty. Zarówno wysokość opłaty, jak i organ właściwy do wydania zezwolenia będą uzależnione od kategorii zezwolenia.

Dominika Surowiec, radca prawny

Młynarczyk Puchała Kancelaria Radców Prawnych w Gliwicach